پرسش و پاسخ حسابداری-قسمت ۲

سوال7

        نحوه برخورد حسابداری با خسارات ناشی از زلزله و سایر سوانح طبیعی و مخارج  بازسازی آن چگونه است ؟

       پاسخ7

       1- چنانچه میزان خسارت وارده با اهمیت باشد ، بهای تمام شده و استهلاک انباشته داراییهای خسارت دیده ، متناسب با درصد خسارات وارده که توسط  کارشناسان ذیصلاح تعیین می گردد ، کاهش داده می شود . 2- مبلغ خالص کاهش فوق  در صورت با اهمیت بودن به عنوان زیان غیر مترقبه در صورت سود و زیان گزارش می شود. 3- مخارج عمده بازسازی به بهای تمام شده تعدیل شده دارایی اضافه می شود . 4- کمک های دریافتی و کمک هایی که قابلیت دریافت آن محرز شده است ، در صورت اهمیت بعنوان درآمد غیر مترقبه در صورت سود و زیان منعکس می شود . 5- چنانچه  مبالغی از بیمه بابت جبران خسارات وارده در سال وقوع خسارت دریافت یا قابلیت دریافت آن محرز شود ، مبالغ مزبور با خسارات موضوع بند 2 فوق تهاتر شده و خالص این مبالغ در صورت اهمیت بعنوان یک قلم غیرمترقبه در صورت سود و زیان  منعکس می شود (چنانچه مبالغی بابت جبران خسارت در سالهای بعد از وقوع خسارت  از بیمه دریافت یا قابلیت دریافت آن محرز شود مبلغ مزبور در صورت اهمیت بعنوان درآمد غیر مترقبه در صورت سود و زیان منعکس می شود ) . 6 - در صورت خسارات وارده جزیی ، صرفاً هزینه تعمیرات انجام شده در صورت سود و زیان سال  منظور میشود . 7- خسارات وارده به داراییهای جاری ناشی از وقوع زلزله و سایر  سوانح طبیعی نیز جزء اقلام غیر مترقبه (با توجه به بند 5 فوق ) گزارش می شود .    


    

       سوال8

       با توجه به مفاد ماده4 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب شهریور ماه 1366 نحوه  برخورد با موارد ذیل در گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی چگونه خواهد بود ؟

      1- در مواردیکه شرکت طبق تعاریف مربوط ، دولتی شناخته شده اما ضوابط و مقررات مندرج در قانون مزبور را بمورد اجرا نگذارده است . 2- در مواردیکه از نظر انطباق وضعیت شرکت با مفاد قانون مزبور ابهام وجود دارد .

       پاسخ8

        در مورد بند (1) بالا بدلیل قطعیت وضعیت شرکت از لحاظ دولتی شناخته شدن لازم است در گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی در قسمت سایر موارد عبارت زیر  انعکاس یابد : ” علیرغم انطباق وضعیت شرکت (نام شرکت مورد گزارش) با تعریف   مندرج در ماده (4) قانون محاسبات عمومی کشور مصوب شهریور ماه 1366 ، ضوابط و    مقررات مندرج در قانون مزبور و همچنین سایر قوانین مربوط بمورد اجرا گذارده   نشده است .“ اما چنانچه نسبت به دولتی شناخته شدن شرکت ابهامی وجود داشته

      باشد لازم است در گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی در قسمت سایر موارد  عبارت زیر انعکاس یابد : ”وضعیت شرکت از لحاظ انطباق با تعریف شرکتهای دولتی   بشرح مفاد ماده 4 قانون محاسبات عمومی کشور مصوب شهریور ماه 1366 مشخص نشده و    با رویدادهای مالی آن بر اساس آیین نامه ها ، ضوابط و رویه های داخلی شرکت  برخورد شده است .“

      

       سوال9

       در مواردی که در بند توضیحی گزارش حسابرس موضوع انحراف از استانداردهای  حسابداری مطرح شده است که تعیین اثرات ریالی آن به دلیل عدم دسترسی به   اطلاعات کافی ، کمبود وقت ، پیچیدگی محاسبات و یا ضعف سوابق حسابداری امکان  پذیر نیست ، نحوه برخورد حسابرس مستقل چگونه باید باشد ؟

       پاسخ9

       طبق استانداردهای حسابرسی ، بخش گزارشگری ، اثرات ریالی مربوط به شرایط  انحراف از استانداردهای حسابداری باید تعیین و در بند توضیحی مربوط ذکر شود .

      اما اگر تعیین مبلغ این آثار امکان پذیر نباشد ، حسابرس باید پس از مشخص کردن  دامنه و حدود آثار مزبور ، چنانچه نسبت به عدم صحت حسابها متقاعد شد ، نظر خود را به شکل انحراف از استانداردهای حسابداری در بند اظهار نظر ابراز نماید و لزومی به اشاره به بند توضیحی مربوط در بند حدود رسیدگی نخواهد بود . ضمناً  عواملی نظیر کمبود وقت حسابرس و یا پیچیدگی محاسبات معمولاً دلایل قانع کننده

      جهت عدم امکان تعیین دامنه اثرات نمی باشد . اما چنانچه تعیین دامنه و حدود  آثار ریالی مطلب به دلیل ضعف سوابق حسابداری و یا عدم دسترسی به اطلاعات مورد  نیاز امکان پذیر نباشد ، در اینصورت موضوع محدودیت دردامنه رسیدگی مطرح خواهد   شد که اشاره به آن در بند حدود رسیدگی و اظهارنظر ضروری است . در چنین شرایطی   در واقع می توان نتیجه گیری کرد که علی الاصول انحراف از استانداردهای حسابداری مطرح نبوده است .

      

       سوال10

       نحوه برخورد حسابداری نسبت به حسابهای زمین ، تأسیسات ایجاد شده از محل پیش  دریافتهای اخذ شده و پیش دریافتها در شرکت های شهر صنعتی چگونه می باشد ؟

       پاسخ10

       نظر به اینکه هدف از تأسیس شرکت شهر صنعتی ، خرید زمین و ایجاد تأسیسات و  امکانات لازم ، برای ارائه خدمات مستمر ، ایجاد راههای اصلی و فرعی و تقسیم  زمین خریداری شده به قطعات جزئی و فروش آنها به واحدهای صنعتی ، تولیدی و   حرفه ای می باشد ، بنابراین ، اینگونه شرکتها تأسیسات و امکانات خود را به قصد واگذاری بعدی به دیگران ایجاد نمی کنند بلکه تأسیسات و امکانات ایجاد شده

      ابزار لازم برای ارائه خدمات مورد نظر است و اساساً طبق مفاد قراردادهای   منعقده با اشخاص ، حق انتفاع تأسیسات ، و نه عین آنها ، واگذار می شود . با وجه به مطالب بالا که در راستای تداوم فعالیت شرکت های مزبور نیز می باشد ،   نحوه حسابداری برخی از داراییها و بدهیهای این گونه شرکت ها که جنبه خاص دارد ، بشرح صفحه بعد اعلام می گردد : 1- زمین هایی که به متقاضیان واگذار می شود   ، درصورت تحقق تمام شرایط زیر مبلغ فروش آنها باید به عنوان درآمد دوره فروش   شناسایی شود : الف ـ زمین تحویل شده باشد . ب ـ مابه ازای فروش کلاً دریافت  یا نسبت به دریافت آن اطمینان معقول وجود داشته باشد . ج ـ مخاطرات و مزایای   عمده مالکیت به خریداران منتقل شده باشد . د ـ نسبت به عدم برگشت زمین های

      واگذار شده ، اطمینان معقول وجود داشته باشد . 2- از آنجا که در حسابداری    برای شناسایی یک قلم به عنوان دارایی ، ضابطه تصرف مالکانه و انحصاری ، حتی  علیرغم نبود مالکیت ، در کنار سایر ضوابط ، مهم و تعیین کننده است ، بنابراین  کلیه داراییهایی که توسط شرکت تحصیل می شود و شرکت علاوه بر مالکیت ، بر آنها  تصرف مالکانه و انحصاری نیز دارد ، نظیر تأسیسات آبرسانی ، باید همچنان به

      عنوان دارایی در حسابها باقی بماند ، صرف نظر از این که وجوه لازم برای تحصیل    آنها از چه منابعی تأمین شده است . از سوی دیگر ، مخارج انجام شده برای آن   گروه از داراییهای ایجاد شده توسط شرکت که بهره برداری از آنها جنبه عام دارد    و یا به بیان دیگر ، از تصرف مالکانه و انحصاری شرکت خارج شده است ، نظیر ضای سبز و بهداری ، باید همراه سهم متناسبی از پیش دریافت حق انتفاع مربوط

      (بند 3 زیر ) به حساب سود و زیان منظور گردد . تفاوت اساسی بین دو گروه   دارایی مزبور در این است که داراییهای گروه اول عیناً و به شکل انحصاری توسط شرکت مورد بهره برداری قرارمی گیرند ، اگر چه این استفاده در جهت ارائه خدمات  مستمر به دیگران است ، اما دیگران به طور مشخص از بهره برداری مستقیم و عینی    مستثنی شده اند . در حالی که داراییهای گروه دوم عیناً توسط عموم مورد استفاده قرار می گیرند ، یا به بیان دیگر از تصرف مالکانه و بهره برداری انحصاری توسط شرکت خارج شده اند . 3- آن بخش از مبالغ دریافتی از متقاضیان   زمین که به ارائه خدمات در آینده مربوط می شود , پیش دریافت تلقی و هنگام  دریافت , درگروه بدهیها طبقه بندی می شود . پیش دریافت مربوط به حق انتفاع    داراییهای گروه اول فوق پس از تکمیل و راه اندازی تأسیسات , در حساب ’’ تعهدات بابت خدمات آتی ‘‘ منظور و طی عمر مفید تأسیسات , بر اساس مبانی مناسب   به درآمد سنوات مختلف تخصیص می یابد . از سوی دیگر , پیش دریافت مربوط به  ایجاد داراییهای گروه دوم , متناسب با مخارج انجام شده برای اینگونه داراییها   به حساب درآمد منظور می گردد . نحوه برخورد با هر گونه پیش دریافت برای بازسازی داراییها نیز مشابه روش های بالا خواهد بود.`     

       سوال11

       1- نحوه برخورد حسابداری با مالیاتهای غیر مستقیمی که دولت از تولید کنندگان   برخی از محصولات نظیر نوشابه یا سیگار دریافت می کند ، چگونه است ؟

       پاسخ11

        مالیاتها و عوارضی که شرکت ها بر مبنای خرید ، تولید و فروش خود طبق قوانین    و مقررات خاص به ارگانهای دولتی ذیربط پرداخت می کنند بدون آنکه طبق همان   قوانین اجازه بازیافت معادل مبالغ پرداخت شده را از خریداران محصولات خود  داشته باشند ، جزء هزینه های شرکت محسوب می شود . این نتیجه گیری با تعریف   هزینه مطابقت دارد. با در نظر گرفتن مطالب فوق و همچنین تعریف بهای تمام شده  تولید (بهای تمام شده موجودیها شامل هزینه هایی است که واحدهای تجاری در روالعادی فعالیتهای خود برای رساندن موجودیها به موقـعیت و وضعیـت مـورد نظر   متحـمل می شوند ) ، هرگاه مالیات غیر مستقیم بر اساس میزان تولید محاسبه شود  ، لازم است مالیات مانند سایر عوارض پرداختی ، از قبیل عوارض?و گمرکی ، جزء    بهای تمام شده کالای تولیدی منظور شود . چنانچه مبنای محاسبه و تحقق اینگونه عوارض و مالیاتها ، فروش باشد ، مالیات مزبور غالباً بعنوان هزینه فروش در  حسابها انعکاس می یابد . در شرایطی که با توجه به قوانین و مقررات موضوعه ،  مالیات غیر مستقیم و عوارض بطور مجزا در صورتحساب فروش انعکاس یابد و در واقع  شرکت بطور مشخص بعنوان واسطه وصول عمل نماید ، اینگونه اقلام ، هزینه شرکت  تلقی نگردیده بلکه در زمان تحقق باید مستقیماً به بستانکار حساب وزارت امور  اقتصادی و دارایی یا هر ارگان ذینفع دیگر منظور گردد .      

       سوال12

       نحوه برخورد حسابداری با مبالغ دریافتی از خریداران نوشابه در قبال واگذاری  شیشه و شل چگونه است ؟

       پاسخ12

       شرکتهای تولید کننده نوشابه در اوایل فعالیت ، به خاطر برطرف کردن موانع فروش و تشویق مصرف کنندگان به خرید نوشابه ، ظروف واگذاری را امانی و وجوه   دریافتی از بابت ظروف را به عنوان سپرده یا ودیعه نزد خود تلقی می کردند. اما در حال حاضر به دلیل تغییر شرایط و اوضاع و احوال حاکم بر فعالیت اینگونه  شرکت ها ، نحوه برخورد حسابداری با شیشه و شل واگذاری بشرح زیر ارائه می شود    : الف ـ در مواردی که مبالغ دریافتی از مشتریان بابت ظروف نوشابه مبتنی بر  قراردادی است که در آن بر امانی بودن ظروف و ودیعه بودن وجوه مربوط به ظروف   تأکید شده باشد ، این وجوه نباید به عنوان درآمد و یا بازیافت بهای تمام شده ظروف تلقی شود . ب ـ مبالغ دریافتی از سایر مشتریان در قبال واگذاری ظروف ،     پس از کسر مبالغ استردادی طی سال ، باید به عنوان درآمد محسوب شود . لازم به  تذکر است ، مطالب بالا در مورد حسابداری ظروف سایر صنایع که دارای ویژگی های مشابه باشند ، کاربرد دارد .      

       سوال13

       نحوه برخورد حسابرس در گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی با تخصیص سود سال   به حساب اندوخته احتیاطی (شامل اندوخته طرح توسعه و تکمیل و ... ) و نیز توزیع سود سهام در صورتیکه زیان انباشته مستهلک نشده باشد ، چگونه است ؟

       پاسخ13

       طبق مفاد ماده 239 اصلاحیه قانون تجارت ، سود قابل تقسیم عبارت از سود خالص    سال مالی شرکت منهای مانده زیان انباشته سنوات قبل و اندوخته قانونی و سایر  اندوخته های اختیاری می باشد . بعلاوه بر اساس ماده 240 ، توزیع هر گونه سود بدون رعایت اصلاحیه مزبور ، توزیع منافع موهوم تلقی می گردد . بنابراین در نظر گرفتن هر گونه مبلغی بعنوان اندوخته های اختیاری یا توزیع سود بین صاحبان سهام صرفاً پس از پوشش مانده زیان انباشته سنوات قبل و همچنین وضع اندوخته  قانونی مجاز می باشد . در نتیجه ، در صورت عدم رعایت موارد فوق ، موضوع باید با اشاره به ماده قانونی مربوط در گزارش حسابرس مستقل و بازرس قانونی بصورت ؤ انحراف از استانداردهای حسابداری مطرح گردد . بدیهی است در صورتی که آثار

      مالی موضوع با اهمیت نباشد ذکر آن در سایر موارد گزارش حسابرس مستقل و بازرس   قانونی کافی خواهد بود .       

       سوال14

       نحوه محاسبه اندوخته قانونی در شرایطی که شرکت زیان انباشته (سنواتی ) دارد  با توجه به الزامات اصلاحیه قانون تجارت چگونه است ؟

       پاسخ14

       طبق ماده 140 اصلاحیه قانون تجارت ، یک بیستم سود خالص هر سال باید به عنوان اندوخته قانونی در نظر گرفته شود . ازطرف دیگر ، طبق ماده 238 همان اصلاحیه ،  مبنای محاسبه اندوخته قانونی ، سود خالص پس از وضع زیان های وارده در سالهای  قبل تعیین شده است . بنابراین ، در شرایطی که شرکت زیان انباشته (سنواتی )  دارد ، تنها ، رقم سود خالص سال جاری نباید مبنای محاسبه اندوخته قانونی قرار   گیرد بلکه لازم است جمع زیان سنواتی از رقم سود خالص سال جاری کسر و یک بیستم  مازاد محاسبه و به عنوان اندوخته قانونی در نظر گرفته شود .